#41 THE POLISH SUCCESSION ISSUE AND RUSSIA IN THE 18TH CENTURY
XVIII. YÜZYILDA LEHİSTAN VERASET MESELESİ VE RUSYA
tarihland-iniz / you have been historicized
The War of the Polish Succession (1733-1738) is a critical conflict that reshaped the power dynamics of Europe. Beginning with the death of King Augustus II in 1733, this war witnessed a significant power struggle for the Polish throne between Stanisław Leszczyński and Friedrich August. While Leszczyński was supported by France, Friedrich August received backing from Austria and Russia. This situation not only affected Poland but also influenced the political balances of power across Europe. The war openly displayed the conflicting interests of major powers in Europe and led to serious instability throughout the continent.
One of the significant turning points of the war was Leszczyński's siege and subsequent asylum in Danzig in 1734. His withdrawal from the throne further exacerbated political instability in Poland and further legitimized the interventions of Austria and Russia. The war concluded in 1738 with the Treaty of Vienna, which recognized Friedrich August as the King of Poland while granting Leszczyński the Duchy of Lorraine. This treaty reshaped the power balances in Europe and paved the way for continued external interventions in Polish internal affairs. Additionally, while limiting France's influence over Poland, the treaty enhanced the influence of Austria and Russia.
In 1739, the Ottoman Empire entered a period of peace with European powers and Russia. During this time, the Ottoman Empire grappled with internal and external issues and attempted to balance its relations with major powers in Europe. However, the effects of the succession wars in Poland persisted. The death of King Augustus III in 1763 sparked another succession crisis in Poland. This time, Stanisław August Poniatowski ascended to the Polish throne in 1764, particularly with the support of the Russian Empire. Poniatowski, a former lover of Russian Empress Catherine II, was installed on the throne to bolster Russia's influence over Poland. This situation led to serious disruptions in Polish domestic politics and weakened national sovereignty.
Rebellions and Russian intervention in Poland (1768-1772)
In 1768, local nobles (szlachta) in Poland rebelled against Poniatowski's Russian-backed government by forming the Bar Confederation and initiating armed rebellion. This confederation aimed to protect the Catholic Church and restore Poland's independence while opposing Russian influence and intervention.
Russia intervened militarily to support Poniatowski and maintain its influence in Poland. This intervention escalated conflicts and led to a broader regional conflict.
The Ottoman Empire viewed Russia's activities in Poland in 1768 as a violation of the 1739 Treaty of Belgrade. The Treaty of Belgrade, signed between the Ottoman Empire and Russia, had defined borders between the two states. The treaty stipulated that Russia should not interfere in Ottoman territories around Crimea and refrain from posing any military threat.
Russia's military intervention in Poland through Crimea to suppress the uprising and expand its influence violated the terms of the Treaty of Belgrade. Combined with Russia's policies in Poland and its relations with the Bar Confederation, this violation was considered unacceptable by the Ottoman Empire and contributed to the outbreak of a large-scale war.
The Poniatowski Era in Poland (1764-1795)
Poniatowski's reign witnessed significant reform movements in Poland. The Four-Year Sejm convened between 1788 and 1792 attempted to implement a series of progressive reforms. The 3 May 1791 Constitution adopted during this period became the first written constitution in modern Europe and envisioned a more balanced power-sharing between monarchy and nobility. However, these reforms drew the ire of Poland's neighbors Russia, Prussia, and Austria.
Following the reforms, Poland's neighbors began partitioning the country. The partitions of Poland marked the end of the Polish-Lithuanian Commonwealth in a complex and multi-stage process, consisting of three separate partition periods:
First Partition (1772)
The first partition in 1772 was carried out by Poland's neighbors Russia, Prussia, and Austria. Poland's weakened political situation at the time facilitated these countries' easy acquisition of Polish territories. These three powers divided significant portions of Poland among themselves:
Russia seized much of Belarus, western Ukraine, and part of Latvia.
Prussia took large parts of present-day western Poland, including strategic cities like Gdańsk and Toruń.
Austria annexed Galicia and Lodomeria in the south, encompassing present-day southern Poland and western Ukraine.
This first partition was formalized through an international agreement and deprived Poland of approximately one-fifth of its territory.
Second Partition (1793)
The adoption of the 1791 Constitution and subsequent reform movements drew the ire of Russia and Prussia, leading to the second partition in 1793. During this second partition:
Russia occupied vast areas of eastern and central Poland.
Prussia expanded its borders by acquiring more western Polish territories.
Following this partition, Poland lost more than half of its territory and retained control over only a small area around Warsaw.
Third Partition (1795)
After the suppression of the Kościuszko Uprising in 1794, Russia, Prussia, and this time Austria, partitioned Poland completely. This final partition marked the complete dissolution of the Polish-Lithuanian Commonwealth:
Russia took over eastern and central Poland entirely.
Prussia acquired western territories, including Warsaw.
Austria gained control of southern regions like Kraków and Lublin.
These three partitions erased Poland from the map for 123 years, and it was only in 1918, at the end of World War I, that Poland could regain its independence. These partitions left deep scars on Polish history, triggering national identity and independence struggles. Romantic-era writers and artists, in particular, attempted to keep national consciousness alive by portraying Poland's loss in their works.
The Abdication of King Stanisław August Poniatowski and the Effects of Poland's Partition
In 1795, following the third and final partition of Poland, King Stanisław August Poniatowski was forced to abdicate. This marked the ultimate stage of the process that led to the complete destruction of Poland. Despite his efforts to enact reforms amid constant external pressures and internal conflicts, Poniatowski's endeavors were rendered futile by increasingly interventionist policies and the annexation of Polish territories by foreign powers. His abdication signified the end of Poland as a sovereign state.
The partition of Poland created a deep national trauma for the Polish people. It inspired struggles for national identity, independence, and sovereignty, as well as cultural and political resistance. The annihilation of Poland stirred deep patriotism among many Poles and fueled various national liberation movements throughout the 19th century. Ultimately, the partitions of Poland left profound marks on Polish history, symbolizing a period of struggle, resilience, and ultimately, resurgence.
Lehistan Veraset Savaşları (1733-1738), Avrupa'nın güç dengelerini yeniden şekillendiren kritik bir çatışmadır. Kral Augustus II'nin 1733'te ölmesiyle başlayan bu savaş, Lehistan tahtı için Stanisław Leszczyński ve Friedrich August arasında büyük bir güç mücadelesine sahne oldu. Leszczyński, Fransa tarafından desteklenirken, Friedrich August, Avusturya ve Rusya'nın desteğini aldı. Bu durum, sadece Lehistan'ın değil, tüm Avrupa'nın siyasi dengelerini etkiledi. Savaş, Avrupa'daki büyük güçlerin çıkar çatışmalarını açıkça gözler önüne serdi ve kıta genelinde ciddi bir istikrarsızlığa yol açtı.
Savaşın önemli dönüm noktalarından biri, 1734'te Leszczyński'nin Danzig'de kuşatılması ve Fransa'ya sığınmasıdır. Leszczyński'nin tahttan çekilmesi, Lehistan'daki siyasi istikrarsızlığı artırdı ve Avusturya ile Rusya'nın müdahalelerini daha da meşrulaştırdı. 1738'de Viyana Antlaşması ile sona eren savaş, Friedrich August'un Lehistan Kralı olarak tanınmasını sağlarken, Leszczyński'ye Lorraine Dükalığı verildi. Bu antlaşma, Avrupa'daki güç dengelerini yeniden belirledi ve Lehistan'ın iç işlerine dış müdahalelerin devam etmesine yol açtı. Aynı zamanda, bu barış antlaşması, Fransa'nın Lehistan üzerindeki nüfuzunu sınırlarken, Avusturya ve Rusya'nın etkisini artırdı.
1739'da Osmanlı Devleti, Avrupa güçleri ve Rusya ile bir barış dönemine girdi. Bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu iç ve dış sorunlarla uğraşmak zorunda kaldı ve Avrupa'daki büyük güçlerle olan ilişkilerini dengelemeye çalıştı. Ancak, Lehistan'daki veraset savaşlarının etkileri uzun süre devam etti. 1763'te Lehistan Kralı III. Augustus'un ölümü, Lehistan'da yeniden bir veraset krizine yol açtı. Bu kez, Stanisław August Poniatowski (1764-1795), 1764’te özellikle Rusya İmparatorluğu'nun desteğiyle Lehistan tahtına çıktı. Rus İmparatoriçesi II. Katerina'nın eski sevgilisi olan Poniatowski, Rusya'nın Lehistan üzerindeki etkisini pekiştirmek amacıyla tahta geçirildi. Bu durum, Lehistan'ın iç politikasında ciddi rahatsızlıklara yol açtı ve ulusal egemenliğin zayıflamasına neden oldu.
Lehistan'da İsyanlar ve Rus Müdahalesi (1768-1772)
1768 yılında, Poniatowski'nin Rus destekli hükümetine karşı Lehistan'daki yerel soylular (szlachta), Bar Konfederasyonu'nu kurarak silahlı bir isyana başladılar. Bu konfederasyon, Katolik Kilisesi'nin korunmasını ve Lehistan'ın bağımsızlığının yeniden tesis edilmesini amaçlıyordu. Ayrıca, Rus etkisine ve müdahalesine karşı çıktılar.
Rusya, Poniatowski'yi desteklemek ve kendi etkisini Lehistan'da sürdürmek amacıyla Bar Konfederasyonu'na karşı askeri müdahalede bulundu. Bu müdahale, çatışmaların şiddetlenmesine ve daha geniş bir bölgesel çatışmaya dönüşmesine neden oldu.
Osmanlı Devleti, Rusya'nın 1768'deki faaliyetlerini 1739'daki Belgrad Antlaşması'nın ihlali olarak görüyordu. Belgrad Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında imzalanmış ve iki devlet arasındaki sınırları yeniden belirlemişti. Bu antlaşma, Rusya'nın Kırım ve çevresindeki Osmanlı topraklarına müdahale etmemesini ve herhangi bir askeri tehdit oluşturmamasını şart koşuyordu.
Rusya'nın Lehistan’dki isyanlara müdahale etmek için Kırım üzerinden askeri güçlerini harekete geçirmesi ve bölgedeki nüfuzunu artırma çabaları, Belgrad Antlaşması'nın şartlarını ihlal ediyordu. Bu durum, Osmanlı Devleti'nin 1768'de Rusya'ya savaş ilan etmesinin ana sebeplerinden biri olarak kabul edilir. Belgrad Antlaşması'nın bu ihlali, Rusya'nın Lehistan'daki politikaları ve Bar Konfederasyonu ile olan ilişkileri ile birleşince, Osmanlı Devleti için kabul edilemez bir durum oluşturmuş ve geniş çaplı bir savaşın başlamasına neden olmuştu.
Poniatowski Döneminde Lehistan (1764-1795)
Poniatowski'nin krallık süreci, Lehistan'da önemli reform hareketlerine sahne oldu. 1788-1792 yılları arasında toplanan Dört Yıl Sejmi, bir dizi ilerici reformu hayata geçirmeye çalıştı. Bu dönemde kabul edilen 3 Mayıs 1791 Anayasası, modern Avrupa'nın ilk yazılı anayasası olarak tarihe geçti ve monarşi ile soylular arasında daha dengeli bir güç paylaşımını öngörüyordu. Ancak, bu reformlar, Lehistan'ın komşuları Rusya, Prusya ve Avusturya'nın tepkisini çekti.
Reformların ardından Lehistan'ın komşuları, ülkenin topraklarını aralarında paylaşmaya başladı. Lehistan'ın bölünmeleri, Lehistan-Litvanya Birliği'nin varlığının sona ermesine yol açan karmaşık ve çok aşamalı bir süreçti. Bu süreç üç ayrı bölünme döneminden oluşuyor:
İlk Bölünme (1772)
1772'deki ilk bölünme, Lehistan'ın komşuları olan Rusya, Prusya ve Avusturya tarafından gerçekleştirildi. Bu dönemde, Lehistan'ın zayıflamış politik durumu, bu ülkelerin Lehistan topraklarını kolayca ele geçirmelerine olanak sağladı. Bu üç güç, Lehistan'ın önemli bölümlerini kendi aralarında paylaştı:
Rusya, Belarus'un büyük bir kısmını, batı Ukrayna ve Letonya'nın bir bölümünü ele geçirdi.
Prusya, bugünkü batı Polonya'nın büyük bölümlerini aldı, bu alan Gdańsk ve Toruń gibi stratejik şehirleri içeriyordu.
Avusturya, güneydeki Galicya'yı ve Lodomeria'yı ilhak etti, bu da günümüzdeki güney Polonya ve batı Ukrayna topraklarını kapsıyordu.
Bu ilk bölünme, uluslararası bir anlaşmayla resmileştirildi ve Lehistan'ın topraklarının yaklaşık beşte birini elinden aldı.
İkinci Bölünme (1793)
1791 Anayasası'nın kabulü ve ardından gelen reform hareketleri, Rusya ve Prusya'nın tepkisini çekti ve bu durum 1793'teki ikinci bölünmeye yol açtı. Bu ikinci bölünme sırasında:
Rusya, Lehistan'ın doğu ve merkezi bölümlerinden geniş alanları ele geçirdi.
Prusya, Lehistan'ın batısındaki daha fazla toprak alarak kendi sınırlarını genişletti.
Bu bölünme sonrasında Lehistan, topraklarının yarısından fazlasını kaybetmiş oldu ve sadece Varşova ve çevresindeki küçük bir alanı kontrol edebiliyordu.
Üçüncü Bölünme (1795)
1794'teki Kościuszko Ayaklanması'nın bastırılmasının ardından, 1795'te Rusya, Prusya ve bu kez Avusturya, Lehistan'ı tamamen bölüştü. Bu son bölünmeyle Lehistan-Litvanya Birliği tamamen ortadan kaldırıldı:
Rusya, Lehistan'ın doğusunu ve merkezini tamamen ele geçirdi.
Prusya, Varşova dahil olmak üzere kalan batı bölgelerini aldı.
Avusturya, Kraków ve Lublin gibi güney bölgelerini kontrolüne aldı.
Bu üç bölünme, Lehistan'ın 123 yıllık bir süre için tamamen haritadan silinmesine yol açtı ve ancak 1918'de, I. Dünya Savaşı'nın sonunda Polonya bağımsızlığını yeniden kazanabildi. Bu bölünmeler, ulusal kimlik ve bağımsızlık mücadelelerini tetikleyen önemli olaylar olarak Lehistan tarihinde derin izler bıraktı.
Kral III. Stanisław August Poniatowski'nin Tahttan Çekilmesi ve Lehistan'ın Bölünmesinin Etkileri
1795 yılında, üçüncü ve son Lehistan bölünmesinin ardından, Kral III. Stanisław August Poniatowski tahttan çekilmek zorunda kaldı. Bu, Lehistan'ın tamamen yok edilmesiyle sonuçlanan sürecin nihai aşamasıydı. Poniatowski, kral olarak göreve başladığından beri süregelen dış baskılara ve iç çatışmalara rağmen reform yapma çabalarında bulunmuştu. Ancak, sürekli artan dış müdahaleler ve ülkenin topraklarının yabancı güçler tarafından yutulması, onun çabalarını etkisiz hale getirdi ve sonunda istifa etmek zorunda bıraktı. Poniatowski'nin tahttan çekilmesi, Lehistan'ın egemen bir devlet olarak varlığının sona erdiği anlamına geliyordu.
Lehistan'ın bölünmesi, Lehistanlılar için derin bir ulusal travma yarattı. Bu olay, ulusal kimlik, bağımsızlık ve egemenlik mücadelelerinin yanı sıra, kültürel ve siyasi bir direnişin de fitilini ateşledi. Lehistan'ın yok edilmesi, birçok Lehistanlıda derin bir yurtseverlik duygusu uyandırdı ve 19. yüzyıl boyunca çeşitli ulusal kurtuluş hareketlerine ilham verdi. Özellikle, romantik dönem yazarları ve sanatçıları, Lehistan'ın kaybını işledikleri eserlerle milli bilinci canlı tutmaya çalıştılar.
Poniatowski'nin saltanatı, Lehistan tarihinde derin izler bıraktı. Yönetimi sırasında yapılan reformlar, özellikle 3 Mayıs 1791 Anayasası, modern bir devlet yapısına geçiş için önemli adımlardı. Ancak, bu reformlar yeterince destek görmedi ve dış güçlerin müdahalesiyle engellendi. Poniatowski, Lehistan'ın son kralı olarak anılsa da, onun dönemi birçok Lehistanlı tarihçi tarafından ulusal talihsizliklerle dolu bir dönem olarak değerlendirilir. Bu süreç, Poniatowski'nin kişisel trajedisiyle de örtüşmektedir; iyi niyetli reform çabaları, büyük güçlerin çıkar çatışmaları yüzünden başarısızlığa uğramıştır.