#35 AUSTRIAN SUCCESSION WARS: THE EIGHT YEARS THAT RESHAPED EUROPE'S POLITICAL LANDSCAPE (1740-1748)

AVUSTURYA VERASET SAVAŞLARI: AVRUPA'NIN SİYASİ MANZARASINI YENİDEN ŞEKİLLENDİREN SEKİZ YIL (1740-1748)

tarihland-iniz / you have been historicized

The Austrian Wars of Succession, which began in 1740 and lasted eight years, represent a period that deeply influenced the political landscape of Europe. These wars were triggered by the death of Holy Roman Emperor Charles VI. Before his death, Charles had tried to secure the succession of the Austrian Habsburg throne for his daughter Maria Theresa by convincing the other major powers of Europe, resulting in an agreement known as the Pragmatic Sanction. However, after Charles' death, support for this sanction unexpectedly weakened, and various European powers began to question Maria Theresa's claims to the throne.

The Pragmatic Sanction was a document that recognized Maria Theresa's inheritance of the throne within the framework of international law, but its weak nature was perceived as a threat by states that refused to accept her rule. These states, especially Prussia, saw Maria Theresa's ascension as an opportunity to shift the balance of power in Europe in their favor. The war, which began with Prussia's invasion of Silesia, led to other states like France, Bavaria, Saxony, and Spain joining the conflict. These powers aimed to advance their regional and strategic interests by exploiting the weakness of the Habsburg dynasty.

During this period, Maria Theresa's leadership abilities and determination played a critical role in maintaining Austria's unity and stability in these challenging times. Strategic moves like securing support from Hungarian nobles helped her counter both internal and external threats. The precarious situation Austria found itself in profoundly affected the other major powers of Europe, igniting extensive diplomatic and military struggles. In this context, the Austrian Wars of Succession are considered a turning point in European history in terms of power struggles and dynastic politics.

King Frederick II of Prussia played a central role in initiating the Austrian Wars of Succession. Being one of the most talented and ambitious rulers of the time, Frederick had his sights set on the rich industrial and agricultural resources of Silesia. This region, with its strategic location and economic value, was critical to Prussia's expansion plans. In 1740, immediately after Maria Theresa's accession, Prussian forces made a sudden move into Silesia, invading the region. This action demonstrated Maria Theresa's weakness and the vulnerability of the Habsburg Monarchy to the other European powers, thus sparking the war.

France, as one of the strongest European states of the time, saw an opportunity to exploit the Habsburgs' weakness. French diplomacy began forming alliances in Europe to prevent Maria Theresa from remaining on the throne, thereby limiting the power of the Habsburgs. France's main goal was to establish hegemony in Europe and increase its influence on the continent. France, particularly through strategic alliances with states like Bavaria and Saxony neighboring Habsburg territories, formed a front against Maria Theresa.

England and the Netherlands saw the maintenance of a balance of power in Europe as crucial for their national interests. England, in particular, aimed to counterbalance the growing influence of France in Europe. Therefore, it supported Maria Theresa's retention of the Austrian throne, aiming to limit French influence in Europe. The Netherlands similarly supported Maria Theresa to maintain the continental balance of power and keep French expansion under control. These two states provided financial and military aid, helping Maria Theresa secure her throne and playing an influential role in European political balances.

Bavaria's role in the Austrian Wars of Succession emerged as a decisive factor on the European political stage. Elector Charles Albert of Bavaria, taking advantage of the Habsburg Dynasty's weakness, claimed the throne of the Holy Roman Empire and formed alliances with other major European powers during this process. Charles Albert's ambitious move, especially with France's support, gained strength and posed a serious threat to Maria Theresa's throne. Crowned emperor in 1742, Charles Albert made his presence felt in European politics with this title, though his success was not lasting.

Alliances with France were central to Bavaria's war strategies. French military and financial support played a crucial role in Bavaria's military campaigns against Austria. During this period, Bavarian forces conducted a series of military interventions in Austrian territories, severely straining Maria Theresa's defense resources. These military operations shook the balances in Austria's southern and eastern regions, influencing the overall progression of the war.

The outcome of the Austrian Wars of Succession led to significant changes in Europe's political map, particularly highlighting the roles of Maria Theresa and her husband Francis I. Maria Theresa's struggle to maintain the throne culminated in a series of complex diplomatic maneuvers and military successes by the end of the war.

The Treaty of Aix-la-Chapelle in 1748 largely recognized the rights of Maria Theresa's Habsburg dynasty, though significant territorial losses were also experienced. Maria Theresa had to cede a large part of Silesia to Prussia, enhancing Prussia's power in the region and making it one of Europe's leading powers. In contrast, Maria Theresa had the opportunity to consolidate her dominion in other regions of Austria, stabilizing the dynasty's internal affairs.

Francis I, Maria Theresa's husband, played a significant role during and after the war. Crowned Holy Roman Emperor in 1745, this title reinforced Maria Theresa's legitimacy as Archduchess of Austria and elevated the dynasty's prestige among other European rulers. The couple's joint reign was a critical factor in Austria's political and economic recovery post-war.

France played an active role throughout the war but ended up with limited territorial gains. France's primary aim was to break the power of the Habsburgs and expand its influence in Europe. However, the Treaty of Aix-la-Chapelle forced France to settle for some minor territorial gains and temporary victories against England in Madras.

England emerged as one of the most benefited states from the Austrian Wars of Succession. The war helped increase England's maritime and trade capacity, aiding its rise as a global power. The end of Jenkins' Ear War and the Treaty of Aix-la-Chapelle provided England with significant trade rights and colonial expansion opportunities. England expanded its commercial and military presence in North America and India, reinforcing its global influence.

Spain, during the Austrian Wars of Succession, primarily allied with France due to historical rivalry with the Habsburgs. However, Spain's gains from the war were limited. While securing some strategic positions in Italy and the Western Mediterranean, these gains were insufficient against the military and economic powers of England and France. Additionally, Spain's colonial empire remained under pressure due to England's increasing maritime capacity.

The Treaty of Aix-la-Chapelle in 1748 concluded the Austrian Wars of Succession, securing Maria Theresa's throne and thus consolidating her dominion in other regions of Austria. However, Prussia obtained a large part of Silesia, becoming one of Europe's leading powers. France's gains were limited, while England enhanced its maritime and trade capacities, becoming a global power. Spain, on the other hand, did not fare well in the process, and pressures on its empire increased. These wars remained a turning point in European history, marking a new era of diplomatic and military struggles.

Selected Bibliography

Duru Ateş, Avusturya Veraset Savaşları Sırasında Avusturya-Osmanlı İmparatorluğu Münasebetleri (Maria Theresia-I. Mahmud Dönemi) (1740-1748), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tokat 2023.

Nurgül Bozkurt, Osmanlı  Arşiv Belgelerine  Göre  Osmanlı-Avusturya  Münasebetleri (1740-1788), Yayımlanmamış Doktora  Tezi, Süleyman  Demirel  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Enstitüsü, Isparta 2000.

Uğur Altuğ, 1740-1755 Tarihli Ecnebi Defterine Göre Osmanlı-Avusturya Münasebetleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2002.

Avusturya Veraset Savaşları, 1740'ta başlayıp sekiz yıl süren, Avrupa'nın siyasi manzarasını derinden etkileyen bir dönemi temsil eder. Bu savaşlar, Kutsal Roma İmparatoru VI. Karl'ın (Charles) ölümüyle tetiklenmiştir. Karl, ölümünden önce, kızı Maria Theresa'nın Avusturya Habsburg tahtının varisi olmasını sağlamak için Avrupa'nın diğer büyük güçlerini ikna etmeye çalışmış, bu bağlamda Pragmatik Yaptırım olarak bilinen bir anlaşma imzalanmıştı. Ancak, Karl'ın ölümünden sonra, bu yaptırıma olan destek beklenmedik bir şekilde zayıfladı ve Avrupa'nın çeşitli güçleri Maria Theresa'nın hak iddialarını sorgulamaya başladı.

Pragmatik Yaptırım, Maria Theresa'nın tahtı miras almasını uluslararası hukuk çerçevesinde tanıyan bir belgeydi, ancak bu belgenin zayıf doğası, Maria'nın hükümdarlığını kabullenmeyen devletler için bir tehdit unsuru olarak algılandı. Bu devletler, özellikle Prusya, Maria Theresa'nın tahta çıkışını, Avrupa'daki güç dengelerini kendi lehlerine değiştirebilecek bir fırsat olarak gördü. Prusya'nın Silezya'yı işgal etmesiyle başlayan savaş, Fransa, Bavyera, Saksonya ve İspanya gibi diğer devletlerin de çatışmaya dahil olmalarına yol açtı. Bu güçler, Habsburg hanedanının zayıflığından yararlanarak kendi bölgesel ve stratejik çıkarlarını ilerletmeyi hedefledi.

Bu süreçte, Maria Theresa'nın liderlik yeteneği ve kararlılığı, zorluklarla dolu bu dönemde Avusturya'nın birliğini ve istikrarını sağlama konusunda kritik bir rol oynadı. Tahta çıkışını güvence altına alabilmek için Macar asillerinden destek sağlamak gibi stratejik hamleler, onun hem iç hem de dış tehditlere karşı koymasını sağladı. Avusturya'nın içinde bulunduğu bu hassas durum, Avrupa'nın diğer büyük güçlerini de derinden etkileyerek, geniş kapsamlı diplomatik ve askeri mücadelelerin fitilini ateşledi. Bu bağlamda, Avusturya Veraset Savaşları, Avrupa tarihindeki güç mücadeleleri ve hanedan politikaları açısından bir dönüm noktası olarak kabul edilir.

Prusya Kralı II. Frederick, Avusturya Veraset Savaşlarının başlamasında merkezi bir rol oynamıştır. O dönemde Avrupa'nın en yetenekli ve hırslı hükümdarlarından biri olan II. Frederick, Silezya'nın zengin sanayi ve tarım kaynaklarına göz dikmişti. Bu bölge, stratejik konumu ve ekonomik değeriyle Prusya'nın genişleme planları için kritik bir öneme sahipti. 1740'ta, Maria Theresa'nın tahta çıkışının hemen ardından, Prusya güçleri ani bir harekatla Silezya'ya girerek bölgeyi işgal etti. Bu hamle, Avrupa'nın diğer güçlerine Maria Theresa'nın zayıflığını ve Habsburg Monarşisi'nin savunmasızlığını gösterdi, dolayısıyla savaşın fitilini ateşledi.

Fransa, döneminin en güçlü Avrupa devletlerinden biri olarak, Habsburgların zayıflığından faydalanma fırsatını değerlendirdi. Fransız diplomasisi, Maria Theresa'nın tahtta kalmasını engellemek ve böylece Habsburgların gücünü sınırlamak amacıyla Avrupa'da ittifaklar kurmaya başladı. Bu süreçte, Fransa'nın ana hedefi, Avrupa'da bir hegemonya kurarak kıta üzerindeki etkisini artırmaktı. Fransa, özellikle Bavyera ve Saksonya gibi Habsburg topraklarına komşu devletlerle stratejik ittifaklar kurarak Maria Theresa'ya karşı bir cephe oluşturdu.

İngiltere ve Hollanda ise Avrupa'da bir güç dengesinin korunmasını kendi ulusal çıkarları açısından önemli buldu. İngiltere, özellikle Fransa'nın Avrupa'daki artan etkisini dengelemek istiyordu. Bu nedenle, Maria Theresa'nın Avusturya tahtını korumasını destekleyerek, Avrupa'daki Fransız nüfuzunu sınırlamayı amaçladı. Hollanda da benzer şekilde, Avrupa kıtasında güç dengesinin korunmasını sağlamak ve Fransız genişlemesini kontrol altında tutmak için Maria Theresa'ya destek verdi. Bu iki devlet, mali ve askeri yardım sağlayarak Maria Theresa'nın tahtını korumasına yardımcı oldu ve Avrupa'daki siyasi dengeler üzerinde etkili bir rol oynadı.

Bavyera'nın Avusturya Veraset Savaşlarındaki rolü, Avrupa'nın siyasi sahnesinde belirleyici bir faktör olarak öne çıkmaktadır. Bavyera Elektörü Charles Albert, Habsburg Hanedanı'nın zayıflığından faydalanarak Kutsal Roma İmparatorluğu tahtına talip olmuş ve bu süreçte Avrupa'nın diğer büyük güçleriyle ittifaklar kurmuştur. Charles Albert'in bu iddialı hamlesi, özellikle Fransa'nın desteğiyle güç kazanmış, Maria Theresa'nın tahtını ciddi bir şekilde tehdit etmiştir. 1742'de imparator olarak taç giyen Charles Albert, bu unvanıyla Avrupa siyasetindeki ağırlığını hissettirmiş, ancak bu başarı kalıcı olmamıştır.

Fransa ile ittifaklar, Bavyera'nın savaş stratejilerinin merkezinde yer almıştır. Fransız askeri ve mali desteği, Bavyera'nın Avusturya'ya karşı yürüttüğü askeri kampanyalarda belirleyici bir role sahip olmuştur. Bu dönemde, Bavyera güçleri Avusturya topraklarına yönelik bir dizi askeri müdahalede bulunmuş ve bu saldırılar Maria Theresa'nın savunma kaynaklarını ciddi şekilde zorlamıştır. Bu askeri harekatlar, Avusturya'nın güney ve doğu bölgelerindeki dengeleri sarsarak, savaşın genel ilerleyişini etkilemiştir.

Avusturya Veraset Savaşlarının sonucu, Avrupa'nın siyasi haritasında önemli değişikliklere yol açmıştır ve bu süreç, Maria Theresa ve onun eşi Francis I'nin rolleriyle özellikle dikkat çekicidir. Maria Theresa'nın tahtta kalma mücadelesi, savaşın sonunda bir dizi karmaşık diplomatik manevra ve askeri başarıyla sonuçlanmıştır.

Savaşın sonunda, 1748'deki Aix-la-Chapelle Antlaşması ile Maria Theresa'nın Habsburg hanedanı üzerindeki hakları büyük ölçüde tanınmış, ancak bu süreçte önemli toprak kayıpları da yaşanmıştır. Maria Theresa, Prusya'ya Silezya'nın büyük bir kısmını bırakmak zorunda kalmış, bu da Prusya'nın bölgedeki gücünü artırmış ve onu Avrupa'nın önde gelen güçlerinden biri haline getirmiştir. Buna karşılık, Maria Theresa Avusturya'nın diğer bölgelerindeki hakimiyetini pekiştirme fırsatı bulmuş ve hanedanın iç işlerindeki istikrarı sağlamıştır.

Maria Theresa'nın eşi I. Francis (Franz), savaş sırasında ve sonrasında önemli bir rol oynamıştır. Francis, 1745'te Kutsal Roma İmparatoru olarak taç giymiş ve bu unvan, Maria Theresa'nın Avusturya Arşidüşesi olarak meşruiyetini pekiştirmiş ve Avrupa'daki diğer hükümdarlar nezdinde hanedanın itibarını yükseltmiştir. Çiftin bu ortak yönetimi, Avusturya'nın savaş sonrası siyasi ve ekonomik toparlanmasında kritik bir faktör olmuştur.

Fransa, savaş boyunca özellikle Avrupa'da etkin bir rol oynamış, ancak savaşın sonunda beklenen büyük toprak kazanımlarını elde edememiştir. Fransa'nın asıl amacı, Habsburglar'ın gücünü kırmak ve kendi nüfuzunu Avrupa'da genişletmekti. Ancak, Aix-la-Chapelle Antlaşması ile Fransa, bazı küçük toprak kazanımlarının yanı sıra, özellikle Madras'ta İngiltere'ye karşı elde ettiği geçici zaferlerle yetinmek zorunda kalmıştır.

İngiltere, Avusturya Veraset Savaşları sonrasında en fazla kazanç sağlayan devletlerden biri olmuştur. Savaş, İngiltere'nin denizcilik ve ticaret kapasitesini artırarak küresel bir güç haline gelmesine yardımcı olmuştur. Özellikle, İspanya ile yapılan Jenkin'in Kulakları Savaşı'nın sona ermesi ve Aix-la-Chapelle Antlaşması, İngiltere'ye önemli ticaret hakları ve kolonyal genişleme fırsatları sunmuştur. İngiltere, Kuzey Amerika ve Hindistan'daki sömürgecilik faaliyetlerini genişleterek bu bölgelerdeki ticari ve askeri varlığını pekiştirmiştir.

İspanya, Avusturya Veraset Savaşları sırasında esas olarak Habsburglar'la olan tarihi rekabetten dolayı Fransa ile ittifak yapmıştır. Ancak, savaş sonucunda İspanya'nın elde ettiği kazanımlar sınırlı kalmıştır. İspanya, İtalya ve Batı Akdeniz'deki bazı stratejik konumları güvence altına alsa da, bu kazanımlar, İngiltere ve Fransa'nın askeri ve ekonomik güçleri karşısında yetersiz kalmıştır. Ayrıca, İspanya'nın kolonyal imparatorluğu, İngiltere'nin artan denizcilik kapasitesi nedeniyle baskı altında kalmıştır.

1748'de imzalanan Aix-la-Chapelle Antlaşması ile Avusturya Veraset Savaşları sona ermiş, Maria Theresa tahtını korumuş ve böylece Avusturya'nın diğer bölgelerindeki hakimiyetini pekiştirmiştir. Ancak, Prusya Silezya'nın büyük bir kısmını elde etmiş ve Avrupa'nın önde gelen güçlerinden biri haline gelmiştir. Fransa'nın kazanımları sınırlı kalmış, İngiltere ise denizcilik ve ticaret kapasitesini artırarak küresel bir güç haline gelmiştir. İspanya ise bu süreçten pek de kazançlı çıkmamış üstelik imparatorluğu üzerindeki baskılar artmıştır. Bu savaşlar, Avrupa tarihinde güç mücadeleleri ve hanedan politikaları açısından bir dönüm noktası olarak kalmış, diplomatik ve askeri mücadelelerin yeni bir dönemini başlatmıştır.

Seçilmiş Kaynakça

Duru Ateş, Avusturya Veraset Savaşları Sırasında Avusturya-Osmanlı İmparatorluğu Münasebetleri (Maria Theresia-I. Mahmud Dönemi) (1740-1748), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tokat 2023.

Nurgül Bozkurt, Osmanlı  Arşiv Belgelerine  Göre  Osmanlı-Avusturya  Münasebetleri (1740-1788), Yayımlanmamış Doktora  Tezi, Süleyman  Demirel  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Enstitüsü, Isparta 2000.

Uğur Altuğ, 1740-1755 Tarihli Ecnebi Defterine Göre Osmanlı-Avusturya Münasebetleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2002.