#23 Şeyh Cüneyd: Alliance Strategies of the Founding Architect of the Safavid State
Şeyh Cüneyd: Safevi Devleti'nin Kurucu Mimarının İttifak Stratejileri
Rabia KAYA, Undergraduate Student, İnönü University History Department
Şeyh Cüneyd, as the leader of the Safavid Order, acted with the vision of transforming the order into a state structure. In pursuit of this goal, he sought both internal and external political alliances. Despite tense relations with Karakoyunlu ruler Cihan Shah, Cüneyd was in pursuit of establishing political balance. He especially sought allies who could be influential in Anatolia and the Caucasus.
Cüneyd's transition to Anatolia served both as a refuge and an opportunity to forge new alliances. The gifts he sent to Ottoman Sultan Murad II were part of this search for alliances. However, Sultan Murad II, considering the risk of the spread of Shiism, rejected Cüneyd's requests, pushing him to seek new alliances.
Taking refuge in the Sadreddin Konevi lodge in Konya, Cüneyd also tried to establish connections with religious and political leaders there. However, due to the reservations of these leaders and subsequent pressure from Karamanoglu Ibrahim Bey, Cüneyd became an unwanted figure in Anatolia. His next stop was Antakya and its surroundings, where he used a castle left from the Crusaders as a base to start extensive propaganda and disciple recruitment activities. During this time, he tried to strengthen his relationships with regional powers, but these efforts were interrupted by the intervention of Mamluk Sultan Çakmak.
Cüneyd's search for alliances and political maneuvers illustrate how complex and challenging his vision of state formation was. The obstacles he encountered during this process provided important lessons for subsequent Safavid leaders. Indeed, his grandson Shah Ismail realized this vision by establishing the Safavid State. Cüneyd's failures and successes were decisive in shaping the political strategies of Shah Ismail and other Safavid leaders. The Shi'a propaganda and political structuring efforts initiated by Cüneyd laid the foundation of the Safavid State, and this structure was continuously developed until it was officially declared a state under the leadership of Ismail.
References
Başıbeyaz, Yakup, Ak-Koyunlu ve Safeviler Arasında İlişkiler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa 2019.
Dede, Zeynep, XVI. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Osmanlı Devleti’nde Safevî İmajı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2019.
Şenol, Asiye, Osmanlı Safevî İlişkileri ve Çaldıran Savaşı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van 2018.
Tuysuz, Şaban Cem, “Safevi Devleti Kurulmadan Önce Erdebil Dergâhı Şeyhlerinin Siyasi Faaliyetleri (Şeyhlikten Şahlığa)”, Tarih ve Gelecek Dergisi, Cilt 5, Sayı 3, ss.724-753.
Yazıcı, Tahsin, “Cüneyd-i Safevî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 8, 1993, ss.123-124.
Rabia KAYA, Lisans Öğrencisi, İnönü Üniversitesi Tarih Bölümü
Şeyh Cüneyd, Safevi Tarikatı'nın lideri olarak, tarikatı bir devlet yapısına dönüştürme vizyonuyla hareket etti. Bu amaç doğrultusunda, hem iç hem de dış siyasi ittifaklar arayışına girdi. Karakoyunlu hükümdarı Cihan Şah ile olan gergin ilişkilerine rağmen, Cüneyd siyasi bir denge kurma peşindeydi. Özellikle, Anadolu ve Kafkaslar'da etkili olabilecek müttefikler aradı.
Cüneyd'in Anadolu'ya geçişi, hem sığınma hem de yeni ittifaklar kurma amacını taşıyordu. Osmanlı Sultanı II. Murad'a gönderdiği hediyeler, bu ittifak arayışının bir parçasıydı. Ancak, Sultan II. Murad'ın Şii hareketlerin yayılma riskini göz önünde bulundurarak Cüneyd'in taleplerini reddetmesi, Cüneyd'i yeni arayışlara itti.
Konya'daki Sadreddin Konevi zaviyesine sığınan Cüneyd, burada da dini ve siyasi liderlerle bağlantılar kurmayı denedi. Ancak, buradaki liderlerin çekinceleri ve sonrasında Karamanoğlu İbrahim Bey'in baskısıyla Cüneyd, Anadolu'da istenmeyen bir figür haline geldi. Sonraki durağı Antakya ve çevresi olan Cüneyd, burada Haçlılardan kalma bir kaleyi üs olarak kullanarak, geniş çaplı bir propaganda ve mürit toplama faaliyetine başladı. Bu süreçte, bölgesel güçlerle olan ilişkilerini güçlendirmeye çalıştı, ancak Memlük Sultanı Çakmak'ın müdahalesiyle bu çabalar sekteye uğradı.
Cüneyd'in bu ittifak arayışları ve siyasi manevraları, onun devlet kurma vizyonunun ne kadar karmaşık ve zorlu olduğunu göstermektedir. Bu süreçte karşılaştığı engeller, sonraki Safevi liderleri için önemli dersler barındırıyordu. Nitekim, torunu Şah İsmail bu vizyonu gerçekleştirerek Safevi Devleti'ni kurmayı başardı. Cüneyd'in başarısızlıkları ve başarıları, Şah İsmail ve diğer Safevi liderlerinin politik stratejilerini şekillendirmede belirleyici oldu. Cüneyd tarafından başlatılan Şii propagandası ve siyasi yapılanma çabaları, Safevi Devleti'nin temelini oluşturdu ve bu yapı, İsmail'in liderliği altında resmi bir devlet olarak ilan edilene kadar sürekli geliştirildi.
Kaynaklar
Başıbeyaz, Yakup, Ak-Koyunlu ve Safeviler Arasında İlişkiler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa 2019.
Dede, Zeynep, XVI. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Osmanlı Devleti’nde Safevî İmajı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2019.
Şenol, Asiye, Osmanlı Safevî İlişkileri ve Çaldıran Savaşı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van 2018.
Tuysuz, Şaban Cem, “Safevi Devleti Kurulmadan Önce Erdebil Dergâhı Şeyhlerinin Siyasi Faaliyetleri (Şeyhlikten Şahlığa)”, Tarih ve Gelecek Dergisi, Cilt 5, Sayı 3, ss.724-753.
Yazıcı, Tahsin, “Cüneyd-i Safevî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 8, 1993, ss.123-124.Thanks for reading Tarihland-iniz! Subscribe for free to receive new posts and support my work.